Opinie specjalistów

Pani Doktor, Program Przemian kierowany jest do osób, które borykają się z nadwagą lub otyłością. Co oznaczają te pojęcia? Czym różni się nadwaga od otyłości?

Lek. med. Katarzyna Jańska: I nadwaga, i otyłość związane są z nadmiarem tkanki tłuszczowej w naszym organizmie. Różnica tak naprawdę polega na ilości. Do określenia, czy mamy jeszcze nadwagę, czy już otyłość, służy wskaźnik BMI. Jest specjalny wzór do jego obliczenia:

BMI = masa ciała (kg) / wzrost² (m)

Wyniki interpretujemy w sposób następujący:

• 18,5-25 to norma, czyli prawidłowy stan zdrowia i prawidłowa ilość tkanki tłuszczowej,

• 25-30 to nadwaga,

• powyżej 30 – otyłość.

Niektórzy rozróżniają jeszcze: otyłość drugiego stopnia (czyli BMI wynoszące 35-40) i otyłość zagrażającą życiu (BMI powyżej 40). To już jest bardzo poważny stan, którym naprawdę trzeba się zająć i rozpocząć leczenie.

Jakie są najczęstsze przyczyny nadmiernej masy ciała?

K.J.: Z mojej obserwacji, jako lekarza rodzinnego, w przypadku 80-85% pacjentów główne przyczyny to nadmierna podaż kalorii oraz niska aktywność fizyczna lub jej brak. Osoby te jedzą za dużo i niezdrowo – z różnych przyczyn.

Czy są choroby, które mogą powodować otyłość?

K.J.: Tak, niedoczynność tarczycy czy zaburzenia hormonalne kory nadnerczy, nadmierne wydzielanie sterydów. Trzeba wspomnieć o tym, że jest wiele chorób autoimmunologicznych, czyli polegających na autoagresji, które są leczone hormonami – i niestety te hormony też jako jedno z działań ubocznych powodują otyłość.

Jaki jest związek wagi i problemów hormonalnych? Czy problemy hormonalne są przyczyną nadwagi i otyłości, czy może odwrotnie: to zbyt duża masa ciała powoduje problemy z hormonami?

K.J.: To jest trochę błędne koło. Nadmiar tkanki tłuszczowej zaburza gospodarkę hormonalną oraz sprzyja stanom zapalnym. Przyczynia się do powstania problemów hormonalnych oraz chorób autoimmunologicznych. Jedna choroba wywołuje drugą, często są one ze sobą powiązane. Skutki tych chorób leczone są za pomocą leków, których skutkiem ubocznym może być… tycie. I koło się zamyka.

Czyli, redukując wagę, możemy wpłynąć na ogólny stan zdrowia, zatrzymać lub spowolnić rozwój chorób, uruchomić procesy naprawcze?

K.J.: Niestety często zły stan zdrowia, postępujące choroby, konieczność przyjmowania dużej liczby leków są „nożem na gardle”, który sprawia, że bierzemy się za siebie.

Pracuję jako lekarz dosyć długi czas. Pamiętam dwóch pacjentów, dwóch mężczyzn, którzy przyszli na badania kontrolne i na badania profilaktyczne. I u jednego, i u drugiego wyszły: nadciśnienie, cukrzyca, hipercholesterolemia i dna moczanowa. Komplet. Obydwaj byli otyli. Kiedy zobaczyli listę leków, jaką ode mnie dostali, obaj pytali, co można zrobić, żeby tych leków nie brać. Moja odpowiedź była prosta: schudnąć. Zdecydowali, że dają sobie określony czas (jeden trzy miesiące, drugi pół roku) na redukcję wagi, i dokonali tego. Ich wyniki badań poprawiły się na tyle, że obyło się bez żadnych tabletek.

Jak pod względem medycznym poleca Pani przygotować się do procesu odchudzania? Jakiego lekarza lub lekarzy odwiedzić? Jakie badania wykonać?

K.J.: Wystarczy pójść do lekarza rodzinnego (lekarza pierwszego kontaktu) i poprosić o rutynowe badania, czyli: mocz, morfologia, lipidogram, który zawiera wszystkie frakcje cholesterolu, cukier (czyli glukoza), próby wątrobowe i ewentualnie tarczyca, kwas moczowy. Kwas moczowy do określenia dny moczanowej.

Jeżeli poziom wyjściowy tych badań jest dobry, bo zdarzają się osoby, które mają znaczną nadwagę czy otyłość, a wyniki mają prawidłowe, to polecam badać się kontrolnie raz na pół roku.

Jeżeli mamy jakieś nieprawidłowości, to badania powinniśmy wykonywać raz na trzy miesiące. Jeżeli osiągniemy wyniki mieszczące się w normie, to wtedy co pół roku do roku. Nie ma potrzeby wykonywania badań częściej. Chyba że coś się dzieje, źle się czujemy, mamy jakieś objawy uboczne, jakieś dolegliwości. Wtedy trzeba to skontrolować.

Jeżeli chorujemy na chorobę przewlekłą, należy skonsultować się z lekarzem specjalistą.

Czy diabetycy mogą bezpiecznie korzystać z Programu Przemian?

K.J.: Tak, pamiętając o stałych pomiarach cukru, regularnych porach posiłków oraz o tym, by nie rozgotowywać produktów w zupach.

Dodajmy, że zasada Programu Przemian dotycząca picia wody z miodem przed snem nie dotyczy osób z cukrzycą, insulinoopornością czy stanem przedcukrzycowym. Czy są Pani zdaniem jakieś przeciwwskazania do odchudzania się z Programem Przemian?

K.J.: Z medycznego punktu widzenia nie ma żadnych. Nie ma jednostki chorobowej, która całkowicie uniemożliwiałaby jego realizację. Przeciwwskazaniem jest to, że ktoś zup nie lubi.

Program Przemian nie jest dietą, jest holistycznym programem odchudzania. Zakłada nie tylko wprowadzenie nowej kultury żywieniowej opartej na zupach, ale też pracę nad psychiką osoby odchudzającej się, czego skutkiem są pozytywne zmiany w różnych aspektach życia. Co sądzi Pani na temat tej idei?

K.J.: Stres ma wpływ nie tylko na otyłość, ale także na pojawianie się i rozwój wielu chorób. Program Przemian to praca nie tylko z ciałem, ale też z psychiką: uczy zdrowego odżywiania, higienicznego, regularnego trybu życia, wprowadza pozytywne nastawienie i spokój. Te wszystkie elementy wpływają na siebie nawzajem i mają odzwierciedlenie w naszej wadze.

Królową Programu Przemian jest zupa, a w zasadzie różnorodne zupy ugotowane we właściwy sposób, z dobrze zbilansowanych, zdrowych składników. Jakie korzyści dla naszego organizmu niesie jedzenie takich zup?

K.J.: Zupy są:

• źródłem niezbędnych substancji odżywczych,

• źródłem wody – nawadniają nas,

• są lekkostrawne, nie obciążają układu trawienia,

• oczyszczają jelita, odśluzowują je, co sprawia, że znacznie wzrasta wchłanianie składników odżywczych,

• oczyszczają cały organizm z toksyn.

Program Przemian składa się z 4 etapów. Drugi z nich to aktywna redukcja wagi – na tym etapie jemy wyłącznie zupy, porcję owoców i kefir oraz dbamy o prawidłowe nawodnienie organizmu. Czy jedzenie głównie zup jest zdrowe i bezpieczne dla organizmu? Jak długo można jeść same zupy?

K.J.: Jeżeli zupy są pełnowartościowe, a takie są zupy ugotowane zgodnie z zasadami i przepisami Programu Przemian, to można odżywiać się tak nawet cały czas. Wiem jednak, że nie na tym polega Program Przemian, ten rodzaj żywienia dotyczy tylko drugiego etapu. Spokojnie można go realizować nawet przez kilka miesięcy.

Trzeci etap Programu Przemian to etap stabilizacji. Wprowadzamy w nim posiłki stałe, zwiększa się więc kaloryczność przyjmowanych posiłków. Mimo to na tym etapie wiele osób (jeśli chce) może nadal chudnąć. Jak to się dzieje?

K.J.: Powody są dwa:

1. Na drugim etapie zapewniamy naszemu organizmowi stabilizację: nie dopuszczamy do uczucia głodu i dostarczamy dobre jakościowo posiłki, zaspokajające potrzeby organizmu. Sprawia to, że organizm nie gromadzi już zapasów, a czerpie z tych, które ma.

2. Drugi etap to także czas wprowadzania aktywności fizycznej – wraz z utratą kilogramów nasza wydajność wzrasta, w związku z czym chętniej ćwiczymy, staje się to naszym nawykiem. Ruch sprawia, że spalamy kalorie.

Wiele osób zastanawia się, dlaczego na drugim etapie Programu Przemian nie jemy surowych warzyw – wprowadzamy je dopiero na trzecim etapie. Co sądzi Pani na ten temat?

K.J.: Warzywa są bardziej ciężkostrawne niż owoce, zawierają mniej wody. Owoce z kolei nie tylko dostarczają błonnik, witaminy, mikro- i makroelementy, ale i cukier – zaspokajają więc potrzebę zjedzenia czegoś słodkiego. Tak że ich obecność w Programie Przemian jest jak najbardziej uzasadniona.

Bywa, że osoby, które rozpoczynają odchudzanie z Programem Przemian, skarżą się na dolegliwości takie jak:

• bóle głowy,

• częste wypróżnianie się, biegunka,

• zaparcia,

• częste oddawanie moczu.

O czym one świadczą i jak im przeciwdziałać?

K.J.: Objawy te, choć nieprzyjemne, są naturalne i pożądane, ponieważ świadczą o procesie oczyszczania się organizmu z toksyn, złogów i zatrzymanej wody.

Częste oddawanie moczu jest wynikiem dbania o prawidłowe nawodnienie oraz częstego jedzenia zup, z którymi również dostarczamy wodę. Dzięki temu pobudzamy nerki do pracy, oczyszczamy organizm oraz uwalniamy wodę zatrzymaną w naszym organizmie.

Biegunka to objaw oczyszczania się jelit oraz skutek jedzenia lekkostrawnych potraw i zwiększonego nawodnienia.

Zaparcia z kolei świadczyć mogą o większym zapotrzebowaniu organizmu na płyny.

Bóle głowy mogą natomiast być reakcją na ograniczenie ilości cukru.

Zdarza się niekiedy, że osoba stosująca Program Przemian ma problem z wypadającymi włosami. Co sądzi Pani na ten temat?

K.J.: Może to być przypadek – dwa razy do roku, w czasie tzw. przesilenia jesiennego i wiosennego, nasz organizm może być osłabiony, co skutkować może wypadaniem włosów. Polecam wtedy zwrócić uwagę na różnorodność i odpowiednią liczbę spożywanych posiłków.

Jeżeli dolegliwość ta jest bardzo nasilona lub nie mija, należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu, a następnie (jeśli jest taka potrzeba) do specjalisty.

Wśród fanów Zupomanii® przeważają kobiety. Nic więc dziwnego, że częstym pytaniem jest to, czy można stosować Program Przemian, starając się o dziecko i będąc w ciąży. Można?

K.J.: Redukcja wagi, zdrowe, regularne jedzenie, prawidłowe odżywienie organizmu, czyli to, z czym mamy do czynienia w Programie Przemian, pozytywnie wpływa na stan zdrowia, gospodarkę hormonalną, a co za tym idzie – również na płodność.

W ciąży można spokojnie i bezpiecznie „zupkować”: zupy ugotowane i stosowane zgodnie z zasadami Programu Przemian są pełnowartościowe – dostarczają składniki odżywcze niezbędne zarówno dla mamy, jak i dziecka. Należy też pamiętać, aby co miesiąc robić badania lekarskie i monitorować stan zdrowia.

Czy można stosować Program Przemian, karmiąc dziecko piersią, i czy ten sposób żywienia matki jest zdrowy dla obojga?

K.J.: Nie ma przeciwwskazań. Należy jednak obserwować dziecko, sprawdzać, jak reaguje na poszczególne produkty, i w zależności od tego modyfikować skład zup.

W zupach unikać należy ostrych przypraw, w codziennej porcji owoców – cytrusów.

W razie wątpliwości najlepiej skonsultować się z lekarzem pediatrą.

Jak wiek wpływa na proces odchudzania?

K.J.: Po 40 roku życia nasz metabolizm zwalnia, w związku z tym musimy włożyć więcej pracy w swoje odchudzanie, wykazać się większą cierpliwością i zaakceptować, że tempo, w którym chudniemy, to najlepsze tempo dla naszego organizmu.

W przypadku starszych osób kluczowe jest zachowanie zdrowia i dobrej kondycji – wszystko to opóźnia procesy starzenia.

Czy z żywienia opartego w znacznej mierze na zupach korzystać mogą osoby z dolegliwościami żołądkowymi, takimi jak np. wrzody, nadkwasota?

K.J.: W przypadku tych osób zupa – jako danie gotowane, lekkostrawne – jest wręcz wskazana. Produkty stałe, szczególnie te poddane obróbce termicznej takiej jak smażenie, wędzenie, grillowanie, są bardziej ciężkostrawne i działają podrażniająco.

Cechą Programu Przemian jest to, że można go modyfikować w zależności od potrzeb – także tych zdrowotnych. Jakie ma Pani rady dla osób z poszczególnymi schorzeniami?

K.J.:

• Wysoki cholesterol, problemy z układem krążenia: ostrożne stosowanie tłuszczów zwierzęcych.

• Problemy cukrzycowe: pomiar cukru, regularne pory posiłków, nierozgotowywanie zup.

• Choroby tarczycy, Hashimoto: u niektórych pacjentów wskazane jest ograniczenie lub wykluczenie glutenu i laktozy.

• Dna moczanowa: ograniczenie śledzi, warzyw strączkowych.

Dziękuję za rozmowę!

————–

Powyższe porady nie mogą zastępować osobistej konsultacji lekarskiej. Potrzeby żywieniowe poszczególnych osób są różne i zależą od wieku, płci, stanu zdrowia i stylu życia.

Powyższy materiał ma jedynie charakter informacyjny.

Opinia psychologa o Programie Przemian

Rozmowa z Panią Katarzyną Kucewicz – psycholożką i psychoterapeutką, prowadzącą w Warszawie Ośrodek Psychoterapii i Coachingu INNER GARDEN.

Katarzyna Kucewicz: Od prawie dekady pracuję z osobami mającymi trudności z samooceną i własnymi emocjami, z tymi, którzy mają kłopoty w relacjach i marzą o tym, by żyć pełną piersią. W obszarze mojej pracy znajduje się także pomoc tym, którzy mają trudności z opanowaniem uzależnień behawioralnych, w tym uzależnienia od jedzenia.

Jestem popularyzatorką psychologii, prowadzę na Facebooku swój fanpage Katarzyna Kucewicz psycholog-psychoterapeuta, na którym zamieszczam ciekawe teksty z dziedziny psychologii i psychoterapii.

Praca nad psychiką osoby odchudzającej się z Programem Przemian
Pani Psycholog, Program Przemian to metoda odchudzania, która w holistyczny sposób traktuje człowieka, a źródła jego nadwagi czy otyłości upatruje nie tylko w sposobie odżywiania, ale w przekonaniach, decyzjach i działaniach, które odbicie mają w różnych aspektach życia. Czy Pani zdaniem przyczyna nadwagi lub otyłości może tkwić… w psychice?

K.K.: Istnieje wiele medycznych powodów, dla których część społeczeństwa zmaga się z dodatkowymi kilogramami. Ale nierzadko jest tak, że przyczyną otyłości jest nie problem zdrowotny, a nasza psychika. Pod pojęciem „psychika” kryje się sporo – nadwaga może być wywołana depresją, kompulsywnym jedzeniem, może wynikać z nienawiści do siebie, z chęci ukarania siebie albo z nieumiejętności nagrodzenia siebie w inny sposób niż poprzez objadanie się. Często wynika ze złych nawyków, które są powiązane z dzieciństwem. Na przykład: człowiek tak tęskni za ciepłem domowego ogniska, że przywołuje je sobie w pamięci tylko, gdy je, gdy gotuje, gdy biesiaduje przy stole. Przeważnie robi to bez umiaru, bez kontroli. Nieumiejętność kontrolowania głodu to właśnie „zasługa” naszej psychiki. W psychoterapii uznajemy, że człowiek, który się impulsywnie objada, ma w sobie wiele z dziecka, że jest to zachowanie dziecięce – ograniczone do zaspokojenia potrzeby „tu i teraz” bez liczenia się z konsekwencjami. W pracy terapeutycznej ważne jest dla mnie, by uczyć klientów zachowań dorosłych, dojrzałych, bo tak się po prostu łatwiej żyje.

Jaki wpływ na psychikę może mieć nadwaga lub otyłość? Jakie cechy, nastawienie, przekonania może generować lub pogłębiać?

K.K.: Niestety, społeczeństwo narzuca pewne kanony piękna, dlatego osoby poza kanonem często czują się inne, gorsze, mniej atrakcyjne. Otyłość często powoduje mniejszą sprawność, bóle stawów, kłopoty z seksem, co także frustruje i wywołuje obniżenie nastroju.

Oczywiście nie zawsze jest tak, że nadwaga musi iść w parze z niskim poczuciem własnej wartości. Jest wiele osób plus size, które w swoim rozmiarze czują się i wyglądają kwitnąco. Ale dla wielu nadwaga to powód do izolacji, niechęci do siebie, samotności. Znam sporo historii o tym, jak dziewczyny rezygnowały z chodzenia na randki, z chodzenia na basen, z chodzenia w mini dlatego, że czuły odrazę do swojego ciała.

Często jest tak, że osoba z nadwagą definiuje siebie przez pryzmat swojej tuszy. Znałam kiedyś osobę, która dzwoniąc do mnie, mówiła: „Dzień dobry, pani Kasiu, tu Ola, ta puszysta”. Tak jakby nadwaga była główną cechą Oli. Czy ktoś definiuje siebie „ta szczupła” albo „ta w rozmiarze M”? Raczej nie, bo wtedy człowiek nie skupia się na rozmiarze, tylko na innych swoich cechach. Często zaś osoby borykające się z nadmiarem kilogramów mają poczucie, że to ich główna cecha – jeśli jej w sobie nie lubią, czują się fatalnie. Trudno być pewną siebie, uśmiechniętą, sexy, gdy nie znosimy odbicia w lustrze.

Czy nadwaga lub otyłość może wiązać się z uzależnieniami?

K.K.: Oczywiście może, i to na kilku płaszczyznach. Przede wszystkim mowa o uzależnieniu behawioralnym, od jedzenia. Niektórzy dziwią się, jak to możliwe uzależnić się od czegoś, co przecież musimy robić codziennie. Ale definicja jest taka, że uzależnienie behawioralne to stan, w którym na napięcie reaguje się kompulsywnym zachowaniem. To mogą być zakupy dla rozładowania emocji, seks, granie w gry albo przykładowo jedzenie słodyczy. W nałogu nie chodzi o zaspokojenie zwyczajnej potrzeby, tylko o zaspokojenie potrzeby wynikającej z przemożnego napięcia, z nerwów, z natłoku emocji. Każda osoba, która ma tendencje do jedzenia w sytuacjach kryzysowych, jest potencjalnie obarczona ryzykiem, że któregoś dnia uzależni się od kontrolowania swoich uczuć objadaniem się. Lepiej od tego stronić, bo uzależnienia behawioralne leczy się stosunkowo trudno – to ciężka i wyczerpująca psychicznie wędrówka. Ale można i warto się na nią zdecydować.

Kiedy mówiłam o kilku płaszczyznach, to myślałam też o tym, że często nadwaga pojawia się jako objaw innych chorób natury emocjonalnej – innych uzależnień albo depresji, zaburzeń lękowych czy głębokich kryzysów psychicznych. Dlatego w moim poczuciu to ważne, by znaleźć w sobie odpowiedź na pytanie „dlaczego jestem otyły?”.

Co powstrzymuje osoby z nadmiarem kilogramów przed podjęciem wysiłku pozbycia się ich?

K.K.: Powodów jest nieskończenie wiele, od tych związanych z wewnętrzną motywacją po głębsze, ulokowane na dnie psychiki. Zwykle powstrzymuje nas opór przed zmianą i modyfikacją starych nawyków. Przeraża nas myśl, że trzeba będzie inaczej gotować, przestawić się na inne smaki, włożyć więcej wysiłku w przygotowywanie potraw. Otyłość zwykle idzie w parze z objadaniem się rzeczami niezdrowymi, słodkimi, tłustymi. Dieta to wejście w krąg innych smaków, czasem takich, od których się organizm odzwyczaił i które początkowo są trudne do przełknięcia. To wywołuje niechęć, ludzie sądzą, że nigdy im jedzenie zdrowe nie zasmakuje, że nie można nauczyć się innych smaków – a można.

Powstrzymuje też niechęć do dyscypliny wewnętrznej. W psychoterapii stosujemy takie określenie, jak „wewnętrzne dziecko”, które może być w nas smutne, rozgniewane, roszczeniowe. Wewnętrzne dziecko to nasza wrażliwa część osobowości, pozostałość z dzieciństwa. Jeśli nie jest ono szczęśliwe, to będzie szukało sposobów na szczęście bez opamiętania – i znajdzie je (pozornie) w słodyczach. Bo słodycze to obiekty zastępcze, lekarstwa na smutki. Dorosły objadający się jest jak dziecko, bez wewnętrznego systemu kontroli, bez refleksji o konsekwencjach.

Powody niechęci do diet mogą być trudniejsze do wychwycenia – i tutaj, podobnie jak w powyższym przykładzie, dobrze sprawdza się praca z psychologiem, który wyłapie, o co nam podświadomie chodzi, gdy nie możemy schudnąć mimo deklarowania takiej potrzeby. Niektórzy na przykład dochodzą do wniosku, że nie chcą schudnąć, bo boją się przytłoczenia swoją atrakcyjnością, inni z kolei mają wrażenie, że jak schudną, to znikną, jeszcze inni, że w wersji szczupłej będą przypominać swoich rodziców, co ich przeraża.

Dlaczego tak często nie udaje nam się osiągnąć zamierzonego celu? Dlaczego poddajemy się przy pierwszych niepowodzeniach czy wyzwaniach?

K.K.: Winą za szybkie poddawanie się jest to, że przy odchudzaniu startujemy właśnie z pozycji dziecka – chcemy na już/teraz mieć spektakularne efekty, najlepiej przy jak najmniejszym wysiłku. Kiedy pojawiają się schody, zamiast im sprostać mówimy: „Eee, to ja jednak nie wchodzę w to, bez sensu”.

Podejście do odchudzania musi być zatem dojrzałe, jeśli ma się to udać. Dojrzałe, czyli nie na „hop”, tylko z rozmysłem, wcześniejszym planem, z przeanalizowaniem różnych kwestii, które przytrafią się po drodze. Odchudzanie się można porównać do wejścia na górę Giewont – nie można wejść tam w klapkach, w kostiumie kąpielowym, prawda? Trzeba mieć dobre buty, właściwy ekwipunek. I tak jest z odchudzaniem, gruntem jest prawidłowe przygotowanie się. Inaczej utkniemy w połowie drogi albo na samym początku. Przy pierwszym potknięciu zawrócimy sfrustrowani.

Kolejny powód to złe znoszenie frustracji – i on wydaje mi się tu kluczowy. Ci, którzy się poddają, nie wyrabiają psychicznie z napięciem. Nie umieją sobie z nim radzić, często dlatego, że nikt w dzieciństwie ich nie nauczył czekania, odraczania. To dorośli, którzy jako dzieci mieli, co chcieli, bez wysiłku, którym rodzice dla świętego spokoju mówili przykładowo: „Dobrze, kupię ci tego batona, tylko już nie płacz”.

Jaki wpływ na psychikę osoby z nadwagą czy otyłością mają nieudane próby odchudzania się?

K.K.: Silny bo często porażki utwierdzają w przekonaniu że odchudzanie jest bez sensu, że widocznie nie da się schudnąć, skoro znowu zaliczyliśmy wtopę. Ale szkoda życia na popadanie w zniechęcenie. Ile razy Michael Jordan musiał chybić, wrzucając piłkę do kosza, nim stał się światowej sławy koszykarzem? Jestem pewna, że setki razy. Porażki są wpisane w osiąganie sukcesu, nie da się ich uniknąć. Są naturalnym elementem naszego rozwoju, dlatego należy je traktować jako przystanki w dalszej drodze, a nie jako przystanki końcowe. Nie wiem, jak by to oceniła Monika, ale ja bym zredefiniowała określenie „nieudane próby odchudzania”. Myślę, że nie ma czegoś takiego. Raczej jest odchudzanie się, które się zatrzymało, a my nie umiemy ruszyć dalej. Skoro jednak już kiedyś wystartowaliśmy z odchudzaniem, to znaczy, że pierwszy krok już był i teraz musimy po prostu zebrać się i dalej podróżować.

Czy dieta, rozumiana jako czasowa zmiana sposobu żywienia, może trwale rozwiązać problem nadwagi lub otyłości?

K.K.: Nie jestem ekspertem, jeśli chodzi o diety, ale z perspektywy psychologa powiem, że jeśli dieta jest czasowa, to człowiek przeważnie obsesyjnie fantazjuje o końcu, a co jest na końcu? Wyobrażamy sobie, że na końcu będzie wielki pączek lub kebab, pączku albo o kebabie, którego się wreszcie zje po tygodniach poszczenia.

Tymczasowe diety pomagają zgubić kilogramy, ale nie uczą nas zmiany podejścia do siebie, do odżywiania i stylu życia. Myślę, że niektórzy w czasie krótkiej diety dokonują rachunku sumienia i przechodzą w zdrowy tryb, ale większość po tygodniach wyrzeczeń wraca do swoich złych przyzwyczajeń, a potem rozpacza nad jo-jo. A efekt jo-jo to przecież normalna sprawa, jeśli damy organizmowi najpierw za mało, a potem za dużo. Nie jesteśmy maszynami i nie oczekujmy od naszego ciała, że tuczone, będzie dalej zachowywało się jak na diecie z samymi warzywami. Mam wrażenie, że wiele osób traktuje swoje ciało bardzo po macoszemu i z takim rozdwojeniem, najpierw wymagając, karcąc, nienawidząc, a potem pokrzepiając słodkościami. Tak nie wolno. Ciało (czy otyłe, czy szczupłe) musi być naszym kochanym, najukochańszym przyjacielem. Takim, o którego chcemy dbać, troszczyć się, dawać mu to, co najlepsze, a nie resztki, fast food czy kary w postaci wymiotowania, głodzenia się.

W Programie Przemian proces odchudzania zaczynamy od głowy, czyli od zmiany myślenia o sobie, swojego nastawienia. Co sądzi Pani na ten temat?

K.K.: To mądre założenie, że chudnięcie rozpoczyna się w naszym umyśle. Zgadzam się z tym, że nastawienie i odpowiednie podejście psychiczne niezwykle pomagają, bo otyłość jest przede wszystkim stanem duszy. Jest problemem emocjonalnym, dlatego nie wolno zapominać o swojej psyche, jeśli poważnie myślimy o odchudzaniu. Wiele osób kompletnie odłącza się od swoich emocji i ignoruje je, walcząc z kilogramami – to się nie może udać. U podstaw zmiany sposobu odżywiania leży głębokie zrozumienie siebie, swoich reakcji, tego, co nam ta tusza daje, czym dla nas jest. Zbroją przed światem? Kryjówką? Nawykiem, usprawiedliwieniem niepowodzeń?

Ważnym aspektem Programu Przemian jest wsparcie udzielane przez Monikę Honory za pomocą różnych kanałów komunikacji i narzędzi. Udzielają go sobie wzajemnie także członkowie grupy Zupomania® – Monika Honory odchudza. Idealnie by było, gdyby osoby odchudzające się mogły liczyć na wsparcie najbliższych. Czy i jak włączyć najbliższych w proces odchudzania?

K.K.: Otyłość moim zdaniem jest problemem systemowym, czyli nie tylko osoby otyłej, ale całego jej systemu rodzinnego. Dlatego jak najbardziej najbliższa rodzina powinna uczestniczyć w procesie odchudzania w sposób czynny – wspierać, dodawać otuchy, nie utrudniać. Dobrze jest, jeśli powie się pozostałym domownikom wprost, czego się od nich oczekuje, w jaki sposób mogą pomóc. Nie należy nakazywać całej rodzinie diety, taka pomoc na przykład jest terrorem. Pamiętajmy o granicach – własnych i cudzych. Czyli terrorem nie będzie, jak poprosimy, żeby np. nie jeść przy nas słodkości albo żeby nie zostawiać kawałka czekolady na blacie w kuchni, bo nas to kusi. Z drugiej strony należy uszanować, że bliscy mają prawo tę czekoladę jeść, a my musimy się nauczyć siebie kontrolować. Kiedyś znałam panią, która zakazała sobie i mężowi chodzenia do ich ulubionej włoskiej restauracji, bo ją za bardzo kusiło. Skończyło się konfliktem małżeńskim, bo on czuł się zignorowany, czuł, że jego potrzeby się nie liczą. Tak też nie może być.

Dlaczego otoczenie może nie wspierać?

K.K.: Tak jak mówiłam, nadwaga/otyłość to problemy systemowe, a kiedy coś się w systemie zmienia, to zmienia się cały układ sił w rodzinie. I cała rodzina przechodzi pewnego rodzaju transformację – nie każdemu się to podoba. Ludzie przyzwyczajają się do funkcjonowania w pewnych ramach i kiedy te ramy zaczynają być inne, to mogą na siłę próbować wrócić do starego porządku, stąd takie zachowania członków rodziny, jak ignorowanie osoby odchudzającej się albo wręcz torpedowanie jej starań.

Co zrobić, gdy otoczenie nie udziela wsparcia, neguje, przeszkadza?

K.K.: Przede wszystkim należy pamiętać, że dla rodziny odchudzający się bliski jest postacią, która zaburza jakiś układ. Dlatego w bardzo wielu rodzinach taką osobę się piętnuje, odrzuca, np. wyśmiewa albo niepotrzebnie kusi. Przykładowo: córka, która nigdy nie jadła w domu chipsów, nagle zaczęła się nimi objadać na oczach matki, kiedy ta zaczęła się odchudza.

Czemu to robi? Bo podświadomie boi się tego, jaka będzie odchudzona mama. Czy wiele się zmieni? I usiłuje zapobiec katastrofie, jaką sobie wyobraża – na poziomie nieświadomym. Kiedy mamy właśnie taką córkę lub innego domownika, to zamiast się awanturować, po prostu skupmy się na sobie i na tym, by mimo kłód pod nogami iść dalej i wytrwale pozostawać przy nawykach. Odchudzanie warto potraktować jako osobiste, intymne doświadczenie. Nie musimy angażować w nie nikogo ani wykłócać się o czyjąkolwiek uwagę. Ważne, by dla siebie być uważnym, to wystarczy.

Nadwaga i otyłość mogą być nie tylko przyczyną poważnych problemów zdrowotnych, ale też psychicznych. Jednym z nich jest depresja. Jak ją rozpoznać i jakie podjąć działania, gdy zauważymy u siebie jej objawy?

K.K.: Depresja wiąże się z ogromnym bólem psychicznym, więc należy go uśmierzać, a nie udawać, że nic się nie dzieje, nie kamuflować, robić dobrą minę do złej gry. O osobach z nadwagą często mówi się, że są „takie zabawne, dowcipne, wesołe”, ale często to maska, pod którą kryją się cierpienie, brak akceptacji siebie, smutek.

Większość osób z nadwagą prawdopodobnie nie ma depresji, a raczej stany depresyjne, które warto w sobie rozpoznawać i je łagodzić tak, jak potrzebujemy – to może być rozmowa z drugim człowiekiem, więcej relaksu, powrót do przyjemnych aktywności. Dobrze jest znaleźć w życiu czas na choćby drobne przyjemności, nawet jeśli mamy na głowie dzieci i pracę.

Jeśli naszemu smutkowi zaczynają towarzyszyć apatia, znużenie, brak chęci życia i to się utrzymuje tygodniami, to nie wstydźmy się zasięgnąć porady specjalisty – psychoterapeuty albo psychiatry. Być może to depresja w rozumieniu klinicznym, czyli choroba, którą da się leczyć, ale bardziej pod kontrolą medyczną. To nic strasznego ani wstydliwego. To choroba jak każda inna i jak każda inna wymaga fachowej konsultacji.

Na koniec: czy ma Pani uniwersalną radę dla osób, które chcą rozpocząć proces odchudzania lub są w jego trakcie?

K.K.: Zawsze powtarzam swoim pacjentom, że aby być szczęśliwym w swoim ciele, to ciało ma być naszym przyjacielem, a nie wrogiem, którego szkalujemy. Obojętnie, czy jesteśmy w rozmiarze S, czy XXL, powinniśmy odnosić się do swojego ciała z szacunkiem i miłością. Nienawiść blokuje proces odchudzania, spowalnia trawienie, zabiera motywację. Dopiero czując płynącą w sobie miłość, jesteśmy w stanie odpowiednio o siebie dbać, troszczyć się. Tego wszystkim życzę.